Sự kiện diễn ra dưới sự chủ trì của PGS.TS Trần Quang Tiến – Giám đốc Học viện Phụ nữ Việt Nam và TS. Phạm Thị Thúy Nga – Viện trưởng Viện Nhà nước và Pháp luật, cùng sự tham gia của nhiều học giả đến từ các viện nghiên cứu, trường đại học, tổ chức khoa học và cơ quan quản lý.

“Chuyển đổi số phải có góc nhìn giới từ đầu”

Trong phát biểu đề dẫn, PGS.TS Trần Quang Tiến đặt vấn đề thẳng thắn: chuyển đổi số đang diễn ra với tốc độ rất nhanh, nhưng chính sách dành cho phụ nữ trong không gian này chưa theo kịp. Theo đề dẫn khai mạc, các chiến lược, chương trình phát triển chính phủ số hiện còn thiếu tiêu chí nhạy cảm giới, chưa có hệ thống dữ liệu chuyên biệt để đánh giá tác động công nghệ đối với nhóm phụ nữ ở khu vực nông thôn, lao động phổ thông hay người chăm sóc gia đình.

Căn cứ nội dung đề dẫn, có thể thấy giá trị đầu tiên của hội thảo là chỉ ra khoảng trống chính sách một cách khoa học – điều kiện cần để có bước đi tiếp theo trong lập pháp và quản trị.

Giá trị thứ hai: Gắn tri thức nghiên cứu với bối cảnh thật

Theo Ban Tổ chức, hội thảo nhận được gần 130 bản tóm tắt, 92 bài toàn văn và chọn ra 56 bài để xuất bản trong Kỷ yếu. Con số này phản ánh nguồn tri thức phong phú được tổng hợp và phản biện. Mỗi tham luận không đứng riêng lẻ, mà bổ trợ cho nhau, tạo nên một hệ khung nghiên cứu tương đối hoàn chỉnh.

Ở phiên thứ nhất, các tham luận của TS. Nguyễn Linh Giang (Viện Nhà nước và Pháp luật) và TS. Trần Thị Bình (Học viện Báo chí và Tuyên truyền) cho thấy nền tảng kiến thức số của phụ nữ quyết định mức độ tham gia xã hội số.

  • Tham luận về vai trò phụ nữ trong giáo dục quyền con người thời đại chuyển đổi số phân tích rằng phụ nữ muốn tự bảo vệ mình trên không gian số phải hiểu về quyền thông tin, trách nhiệm dữ liệu và các nguyên tắc đạo đức số.

  • Tham luận về quyền chính trị của phụ nữ trong pháp luật Việt Nam đưa ra cơ sở pháp lý cho việc nâng cao tiếng nói của phụ nữ trong môi trường mạng, nơi các kiến nghị chính sách và hoạt động cộng đồng dân sự ngày càng diễn ra trực tuyến.

Các phân tích này có cơ sở trực tiếp từ các tham luận trình bày tại hội thảo, làm rõ giá trị khoa học: đặt ra phương trình “năng lực số + hiểu biết pháp luật = bình đẳng thật”.

Giá trị thứ ba: Khẳng định phụ nữ không chỉ tham gia, mà kiến tạo không gian số

Một nội dung có giá trị được nêu rõ trong các tham luận tại phiên một là góc nhìn về nữ lãnh đạo trong môi trường công nghiệp 4.0 của PGS.TS Dương Kim Anh (Học viện Phụ nữ Việt Nam) và TS. Nguyễn Thị Tố Uyên (Đại học Ngoại thương).

Thay vì nói phụ nữ cần được hỗ trợ, các tham luận chỉ ra những điều kiện cần để phụ nữ trở thành chủ thể dẫn dắt: môi trường làm việc linh hoạt, văn hóa tổ chức chống định kiến giới, cơ chế đánh giá công bằng dựa trên kết quả thay vì định kiến giới tính.

Đây là giá trị tư tưởng quan trọng của hội thảo: không nhìn phụ nữ từ góc độ thụ hưởng chính sách, mà từ góc độ tạo ra thay đổi chính sách.

Giá trị thứ tư: Đặt nền pháp lý làm trụ cột

Ở phiên thứ hai, các tham luận đi sâu vào rào cản pháp lý – điều mà phát biểu đề dẫn khai mạc nhấn mạnh là “không thể chậm hơn chuyển đổi số”.

TS. Phạm Thị Thúy Nga (Viện Nhà nước và Pháp luật) phân tích sự thiếu thống nhất trong quy định bảo vệ dữ liệu cá nhân; TS. Kiều Thị Thùy Linh (Học viện Phụ nữ Việt Nam) chỉ ra rủi ro trong hợp đồng điện tử khi phụ nữ kinh doanh trên nền tảng số; và TS. Đoàn Xuân Trường (Đại học Luật Hà Nội) cảnh báo việc trí tuệ nhân tạo có thể khiến lao động nữ bị đào thải nếu không có chính sách tái đào tạo.

Những nội dung này thống nhất ở một điểm: hành lang pháp lý không chỉ để bảo vệ, mà để tạo điều kiện cho phụ nữ tham gia thị trường số an toàn, công bằng và bền vững.

Tại hội thảo, các chủ trì nêu rõ: pháp luật cần đi trước một bước trong những lĩnh vực như:

  • bảo vệ dữ liệu riêng tư của phụ nữ;

  • xử lý quấy rối trực tuyến và lạm dụng kỹ thuật số;

  • bảo đảm quyền ký kết hợp đồng điện tử minh bạch;

  • xây dựng chính sách đào tạo nghề nhạy cảm giới.

Nội dung này có căn cứ trực tiếp từ các tham luận và phần đề dẫn, nhấn mạnh giá trị chính sách không thể thiếu của hội thảo.

Giá trị cuối cùng: Tạo nền tảng hành động sau hội thảo

Không chỉ để trao đổi và học thuật nội bộ, hội thảo sáng 8/12 được thiết kế để đi tiếp sau buổi thảo luận. Ban Tổ chức cho biết sẽ tổng hợp đề xuất, kiến nghị, làm cơ sở cho báo cáo chuyên đề gửi cơ quan quản lý và đồng thời xuất bản Kỷ yếu 56 bài nghiên cứu để tiếp tục phục vụ cộng đồng học thuật và nhà làm luật.

Ở đây, giá trị lớn nhất không nằm ở một buổi sáng thảo luận, mà ở quá trình hậu hội thảo – nơi kiến thức được chuyển thành chính sách, thành chương trình hành động, thành các hoạt động đào tạo, dự án hỗ trợ và công cụ pháp lý mới.

Đó mới là “giá trị bền” của một hội thảo khoa học quốc gia: nói những điều có thể làm, và làm từ những điều đã nói.