Nguyên nhân của những hành vi trên có rất nhiều, đơn giản như thiếu tiền chơi game online, ăn chơi đua đòi quá mức kinh tế. Một số sinh viên lười học, bỏ học sống lang thang thông qua mạng Internet để kết bạn thành băng nhóm sử dụng ma túy, thuốc lắc, gây ra nhiều vụ đánh nhau gây rồi trật tự xã hội, cướp tài sản… Đáng chú ý gần đây đã có sinh viên phạm tội sử dụng công nghệ cao như tấn công các trang web của cơ quan, tổ chức với mục đích xấu, ăn cắp tiền qua mạng, ăn cắp cước phí điện thoại, tống tiền qua điện thoại, email…

Một số tội danh mang tính đặc thù của ngành giáo dục như thi thuê, thi hộ, làm giả văn bằng, chứng chỉ vẫn xảy ra với hình thức ngày càng tinh vi hơn như tổ chức thành đường dây chặt chẽ, sử dụng điện thoại di động đọc đề thi từ phòng thi ra và đọc lời giải từ ngoài vào với số lượng sinh viên tham gia đông.

Trong đó, phải kể đến một số tệ nạn đáng chú ý trong sinh viên như:

Tệ nạn ma túy: tình hình sinh viên sử dụng ma túy mặc dù đã được kiềm chế, đẩy lùi nhưng vẫn diễn biến phức tạp. Đáng chú ý gần đây hình hình buôn bán, vận chuyển các loại ma túy tổng hợp (thuốc lắc) đang tác động rất lớn đến sinh viên, đã có một số học sinh sinh viên tham gia vận chuyển, sử dụng ma túy phải xử lý pháp luật.

Tệ nạn mại dâm: trong sinh viên đã xuất hiện tình trạng một số sinh viên ăn diện, muốn có tiền đã trợ thành “gái bao”, “vợ bé”, “trai bao” cho một số người giàu có để được chu cấp vật chất, hoặc thông qua mạng để đăng tải những thông tin cá nhân mang tính tiếp thị cho việc mua bán dâm.

Tệ nạn đánh bạc: dù đã được ngăn chặn, đẩy lùi do sự quản lý chặt chẽ của các trường Đại học, Cao đẳng nhưng việc sinh viên tham gia chơi lô đề, cá độ bóng đá hay đánh bạc trong khu ngoại trú ở trọ nhà dân rất khó kiểm soát. Đã có những sinh viên quá đam mê lô đề, cá độ bóng đá đã dẫn đến bỏ học, tham gia trộm cướp.

Để góp phần giữ gìn an ninh quốc gia, bảo vệ an toàn xã hội, về phía nhà trường, cần đẩy mạnh một số giải pháp:

Thứ nhất, Phòng Công tác sinh viên, Đoàn thanh niên, Ban cán sự lớp phải phát huy được vai trò của mình trong công tác quản lý sinh viên; thường xuyên nắm bắt tâm tư, tình cảm của sinh viên. Khi phát hiện những vấn đề lệch lạc, nhận thức chưa đầy đủ của sinh viên cần chủ động bàn bạc, phối hợp giải quyết, kịp thời báo cáo lãnh đạo nhà trường.

Thứ hai, xây dựng cơ chế phối hợp quản lý sinh viên ngoại trú giữa nhà trường với chính quyền địa phương, theo hướng tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho sinh viên tạm trú. Tổ chức các hoạt động thích hợp nhằm thu hút sinh viên tham gia các hoạt động lành mạnh, đúng đắn.

Thứ ba, rà soát để bổ sung, sửa đổi những qui định nhằm đáp ứng được yêu cầu công tác quản lý sinh viên trong tình hình hiện nay, cần có chế tài cụ thể để xử lý những sai phạm.

Về phía sinh viên, cần có nhận thức đúng đắn trong việc xây dựng lý tưởng cách mạng, đạo đức lối sống, tích cực đấu tranh với những hành động sai trái, với những phần tử xấu trong xã hội, cụ thể như sau:

Thứ nhất, tích cực tham gia học tập nâng cao trình độ lý luận chính trị, bồi đắp lý tưởng cách mạng. Không ngừng học tập nâng cao trình độ văn hóa, chuyên môn, tay nghề. Tích cực tham gia xây dựng xã hội học tập với phương châm: “Người thanh niên nào cũng phải học, ở đâu, làm gì, thời gian nào cũng phải học; người thanh niên nào cũng phải xác định tham gia học tập thường xuyên, suốt đời là quyền và nghĩa vụ của bản thân”.

Thứ hai, sống có lý tưởng, có văn hóa, trau dồi đạo đức, làm tròn bổn phận của người công dân tốt và xung kích tình nguyện vì cộng đồng. Bên cạnh đó, biết “đề kháng”, “miễn dịch” trước sự xâm nhập của lối sống thiếu văn hóa, không lành mạnh.

Thứ ba, tích cực tham gia xây dựng môi trường xã hội lành mạnh và môi trường sinh thái trong lành, sạch đẹp. Tích cực tham gia phòng chống ô nhiễm môi trường, suy thoái môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu toàn cầu.

Thứ tư, tích cực tham gia các hoạt động cụ thể để bảo vệ an ninh quốc gia: tham gia xây dựng nếp sống văn minh trật tự trong nhà trường, kí túc xá, khu dân cư mà mình sinh sống; bảo vệ môi trường, giúp đỡ các cơ quan chuyên trách trong bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự an toàn xã hội. Tham gia các hoạt động xã hội để góp phần giữ gìn trật tự, an toàn xã hội như chấp hành nghiêm chỉnh luật giao thông đường bộ, giữ gìn trật tự vệ sinh nơi công cộng. Không mắc phải và tuyên truyền vận động mọi người về sự nguy hại của tệ nạn ma túy, cờ bạc, mại dâm. Tích cực tham gia phong trào phòng chống tội phạm, kịp thời phát hiện tố giác kịp thời các đối tượng, băng nhóm tội phạm.