Ngày 18/2, ông Trần Anh Tuấn, Chánh văn phòng Hội đồng Giáo sư Nhà nước cho biết Văn phòng Hội đồng nhận được các phản ánh liên quan đến hồ sơ ứng viên giáo sư, phó giáo sư năm 2021. Thông tin chủ yếu liên quan đến bài báo quốc tế của các ứng viên.

Các Hội đồng Giáo sư ngành, liên ngành được yêu cầu xác minh lại, đồng thời có báo cáo giải trình chi tiết. Trên cơ sở đó, Văn phòng sẽ tổng hợp và báo cáo Thường trực Hội đồng xem xét, giải quyết.

Ông Tuấn thông tin trong các buổi tập huấn, Văn phòng Hội đồng Nhà nước đều lưu ý hiện tượng ứng viên đăng nhiều bài trên các tạp chí uy tín thấp trong thời gian ngắn.

Từ 2019, việc xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư được thực hiện theo Quyết định 37/2018 của Thủ tướng với những tiêu chuẩn cao hơn trước đó. Một điểm mới rất lớn là ứng viên bắt buộc phải có “bài báo khoa học quốc tế” thay vì chỉ quy định chung là bài báo hay đề tài nghiên cứu khoa học như trước. Ứng viên giáo sư phải là tác giả chính của ít nhất năm bài báo khoa học quốc tế, phó giáo sư ba bài đăng trên các tạp chí uy tín thuộc danh mục ISI, Scopus hoặc danh mục khác do Hội đồng Nhà nước quyết định.

Quy định này đã khiến nhiều ứng viên không vượt qua xét duyệt. Dù Hội đồng Nhà nước có ban hành danh mục những nhà xuất bản uy tín, nhiều đại học cũng cảnh báo về các tạp chí kém chất lượng nhưng một số ứng viên vẫn đăng bài trên các tạp chí không uy tín nhằm đủ số bài theo tiêu chuẩn. Năm nay, nhiều ứng viên bị phản ánh về vấn đề này.

Ở ngành Kinh tế, một nhóm nhà khoa học phản ánh về một ứng viên phó giáo sư là tác giả của năm bài báo khoa học quốc tế nhưng tất cả đều không đăng trên tạp chí uy tín. Trong đó, một bài đăng trên “Academy of Accounting and Financial Studies Journal” – tạp chí của nhà xuất bản “thương mại, chất lượng kém” Allied Academies (còn có tên khác là Allied Business Academies). Một bài đăng trên “Turkish Journal of Computer and Mathematics Education” – tạp chí chất lượng rất thấp. Một bài đăng trên tạp chí đã bị loại khỏi danh mục Scopus. Hai bài còn lại đăng trên tạp chí “Open Access”, tức không thu phí người đọc, chỉ thu phí cao đối với người đăng.

Nhóm nhận định cả năm bài báo không thể được tính. Nếu như vậy, ứng viên trên không đủ tiêu chuẩn chức danh giáo sư hay phó giáo sư. Nhóm này cũng chỉ ra một số trường hợp tương tự ở ngành Kinh tế.

Ứng viên phó giáo sư: 45

Ở liên ngành Chính trị học – Triết học – Xã hội học, một ứng viên cũng bị cho là có bảy bài báo quốc tế nhưng đăng ở những tạp chí không uy tín. Chẳng hạn, công trình “Preventing and Combating Political Opportunists in Vietnam Today” (Phòng chống những kẻ cơ hội chính trị ở Việt Nam hiện nay) đăng trên Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, viết tắt là Turcomat – một tạp chí mạo danh. Các bài khác cũng được cho là đăng trên tạp chí mạo danh, đã bị loại khỏi danh mục Scopus.

Những năm trước, Hội đồng Nhà nước cũng nhận được phản ánh về ứng viên. Như năm 2020, có 33 ứng viên ở ngành Y bị tố “khai gian dối các bài báo khoa học, không xứng đáng đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư”. Sau đó 25 người trong số này được Hội đồng ngành Y đánh giá đủ điều kiện.

Theo quy trình xét công nhận chức danh giáo sư, phó giáo sư, các đại học thành lập Hội đồng cơ sở để xét duyệt những ứng viên nộp hồ sơ. Thành viên của Hội đồng sau đó thẩm định hồ sơ, nghe ứng viên trình bày báo cáo khoa học tổng quan, đánh giá về chuyên môn, nghiệp vụ, kiểm tra năng lực ngoại ngữ của ứng viên. Sau khi thông qua danh sách ứng viên đủ điều kiện, Hội đồng cơ sở báo cáo kết quả lên Hội đồng Nhà nước.

Hội đồng Nhà nước nhận danh sách do cơ sở đề xuất, giao cho Hội đồng ngành, liên ngành thẩm định. Sau vòng thẩm định này, Hội đồng Nhà nước sẽ xem xét và thông qua danh sách các ứng viên đạt tiêu chuẩn.

Hôm 8/2, Hội đồng Nhà nước đã công bố danh sách 373 ứng viên được Hội đồng ngành, liên ngành đề nghị xét công nhận, giảm 78 người so với danh sách Hội đồng cơ sở đề xuất. Hiện, Văn phòng Hội đồng Nhà nước đang trong quá trình rà soát tài liệu, hồ sơ do các Hội đồng ngành, liên ngành gửi lên. Dự kiến, Hội đồng Nhà nước xét công nhận ứng viên đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư năm 2021 vào khoảng 21-28/2.