Người trẻ thiếu kỹ năng mềm chứ không phải kiến thức cơ bản (phần 2)

Tuy nhiên, nếu chỉ có kiến thức và kỹ năng tốt nhưng không có thái độ làm việc tốt, bạn cũng chưa thể thành công. Bạn chỉ thành công khi hội đủ 03 yếu tố: kiến thức tốt, kỹ năng tốt và thái độ tích cực được viết tắt từ:  K: Knowledge (kiến thức), S: Skill (kỹ năng),  A: Attitude/ Actitive ( tố chất, thái độ, tâm huyết)

Ngoại trừ tố chất là yếu tố bẩm sinh, chúng ta không bàn trong bài biết này và gần như không thay đổi được. Tất cả chúng ta đều có thái độ, có tâm huyết nhưng vấn đề là thái độ, tâm huyết thế nào. Người được gọi là chuyên nghiệp thì ngoài việc phải có kiến thức, kỹ năng tốt còn cần phải có thái độ tích cực. Chính vì vậy, có người viết thêm dấu “+” vào để nhấn mạnh ý này. (Và tôi chọn cách viết này, vì tôi cho đó là yếu tốt quan trọng để phân biệt đâu là người giỏi và người chuyên nghiệp).

Câu Hỏi Đặt Ra Thế Nào Là Thái Độ Tích Cực?

Thái độ tích cực là: đạo đức nghề nghiệp, là nuôi dưỡng niềm đam mê (tâm huyết), là nhiệt tình, là trung thực, là cầu tiến,… Bạn thử tưởng tượng xem, một nhân viên IT không có đạo đức nghề nghiệp, sẵn sàng đánh cắp dữ liệu hay phá hỏng dữ liệu khi có mâu thuẫn với ai đó thì chuyện gì sẽ xảy ra?

Một nhân viên bảo trì không có nhiệt tình, không sẵn sàng làm việc ngoài giờ thì sao? (Cả công ty bạn phải dừng việc để cho một mình nhân viên này làm?). Hay một thủ quỹ lại thiếu tính trung thực thì bạn có yên tâm được không? Và tất cả những điều đó đều có thể học được.

Chiếm 75% -> 85% khả năng thành đạt

Vấn đề của số đông người trẻ hiện nay là vẫn xem thuật ngữ “kỹ năng mềm” là thứ gì đó cao siêu, ngại tiếp cận. Thực tế, đó chỉ là những phản xạ hết sức cơ bản trong cuộc sống hàng ngày.

Phần đông những người Việt trẻ chỉ chăm chăm gây ấn tượng với nhà tuyển dụng bằng những kỹ năng “cứng” (hard skills), nghĩa là những thứ thường xuất hiện trên hồ sơ xin việc: bằng cấp, khả năng chuyên môn, kinh nghiệm làm việc…, thế nhưng trên thực tế, World Bank (Ngân hàng Thế giới) đã gọi thế kỷ 21 là kỷ nguyên của kinh tế dựa vào kỹ năng (Skills Based Economy).

Năng lực của con người được đánh giá trên cả 3 khía cạnh: kiến thức, kỹ năng và thái độ; các nghiên cứu của nhiều tổ chức xã hội đã cho thấy để thành đạt trong sự nghiệp thì KNM (trí tuệ cảm xúc) chiếm đến 85%, kỹ năng cứng (trí tuệ logic) chỉ chiếm 15%.

Các nhà tuyển dụng vẫn thường nhắc lại một câu chuyện, cách đây chưa lâu, Tập đoàn sản xuất chip vi tính lớn nhất thế giới Intel (Mỹ) từng thất vọng khi tuyển 2.000 nhân viên cho dự án đầu tư vào VN, nhưng chỉ có vẻn vẹn 40 ứng viên đáp ứng được yêu cầu về kiến thức và kỹ năng mềm.

Rất nhiều ứng viên còn lại có kiến thức chuyên môn tốt nhưng hổng về kỹ năng mềm nghiêm trọng. Và Intel không phải là trường hợp cá biệt, có đến 80% nhà tuyển dụng than phiền rằng nhân viên trẻ quá yếu kỹ năng mềm, lơ ngơ, không đáp ứng được công việc dù có bằng cấp tốt.

Cần nhất là thái độ cầu tiến

Tuy quan trọng là thế, những kỹ năng mềm chưa thực sự được ngành giáo dục nước ta chú trọng, các bạn trẻ phải tự tích lũy là chính.

Ví dụ: Lương Thế Vinh – Người vừa đạt điểm thủ khoa ngành Kinh tế tại trường ĐH Cambridge (Anh) – chia sẻ: “Mọi người vẫn thường nghĩ rằng những học sinh được nhận vào Cambridge ắt hẳn phải vô cùng xuất sắc, có trình độ tiếng Anh siêu đẳng và kiến thức phổ thông rất giỏi, nhưng sự thật lại khác.

Họ tìm những người sẽ giỏi, chứ chưa hẳn tìm những người đang giỏi. Đơn giản hơn, họ sẽ chiêu sinh những bạn trẻ có kỹ năng mềm cao. Đó là có hoài bão, có khát vọng, có kỹ năng để thực hiện những điều mình mơ ước. Nhưng hơi tiếc là ở Việt Nam, đa số học sinh chưa được trang bị kỹ năng mềm nên mất điểm khi thi tuyển rất nhiều”.

Theo một nghiên cứu mới đây của Viện Nghiên cứu Giáo dục VN, có đến 83% sinh viên tốt nghiệp ra trường bị đánh giá là thiếu kỹ năng mềm, 37% sinh viên ra trường không tìm được việc làm do không đáp ứng đươc nhu cầu về kỹ năng mềm. Điều đó lý giải tại sao rất nhiều sinh viên sớm bươn chải, đi làm thêm khi còn đi học đã thành công hơn những “mọt sách”.

Đã có không ít những bạn sinh viên chỉ biết chăm chú với bài vở, đạt điểm rất cao nhưng ra trường không xin được việc làm hoặc chỉ làm nhân viên bình thường. Người Việt thường gọi những người bằng cấp không cao nhưng sớm thành đạt là những người “lanh”, thực chất “lanh” cũng là kỹ năng mềm.

Khi trường học không có nội dung đào tạo kỹ năng mềm, nhiều trung tâm đã mở ra các lớp đào tạo để đáp ứng nhu cầu cho bạn trẻ. Hầu hết các trung tâm đều giảng dạy theo hình thức trải nghiệm (trao đổi kỹ năng, kinh nghiệm, trò chơi, bài tập…). Các giảng viên dựa trên cách tiếp cận người học để khơi dậy sự vận động của học viên.

Cách làm này khá hiệu quả, nhưng thực tế cho thấy, những lớp học này vẫn đìu hiu vì ít bạn trẻ chịu bỏ thời gian và tiền bạc để giam mình vào một lớp học dạng như thế này. Cách hiệu quả hơn là tạo các sân chơi mở để các bạn trẻ được vui chơi, vừa được giải trí vừa tự thu lượm kỹ năng cho mình.

Dù thiếu trầm trọng kỹ năng mềm nhưng nhiều người trẻ vẫn… không biết mình đang thiếu, và nếu nhận thức được cái sự thiếu ấy của mình, cũng chưa hẳn tìm được cách để trang bị thật nhanh, kịp với nhu cầu của cuộc sống.

Câu trả lời cho câu hỏi “Điều gì quyết định đến thành công của việc thực hiện kỹ năng mềm?” thật ra lại khá đơn giản:

Đó không phải vì điều kỳ diệu từ những kỹ năng học được mà chính là thái độ cầu tiến trong mỗi người, sẵn sàng học hỏi và thay đổi, cũng như chấp nhận thất bại một cách đúng đắn. Kỹ năng mềm có thể được học và rèn luyện ở mọi lúc, mọi nơi và không chỉ bó hẹp trong những tiêu chuẩn, chuẩn mực mà sách vở và các chuyên gia đã liệt kê. Và như vậy, chỉ cần có ý chí cầu tiến, sẵn sàng thay đổi và hòa đồng, mỗi người có thể đưa ra những khái niệm và tự rèn luyện kỹ năng mềm cho chính mình, với nhiều cách khác nhau.